SAYI 3-4 • Kürt Sorunu, Savaş, Sömürgecilik (Eylül 2010)

Bütün sayıyı indirmek için tıklayın.

EDİTÖRDEN
Ersin Aslıtürk
1-2

KÜRT SORUNU
Psikolojinin Kürt Sorunuyla İmtihanı
Melek Göregenli
3-11

Psikolojinin Bilimselliği ve Depolitizasyon Egzersizleri: "Terör Psikolojisi" Neye Yarar?
Ersin Aslıtürk
12-36

Taş Atan Çocuklar ve Kahraman Psikologlar
Özge D. Yılmaz
37-45

SAVAŞ, SÖMÜRGECİLİK VE PSİKOLOJİ
Napalm Düştüğü Yeri Yakar: Psikoloji Kimin Yanında?
Serdar M. Değirmencioğlu
46-66

Porto Riko'da Psikoloji Eğitini Sömürgecilikten Arındırmak
Carlos Rivera
67-68

ELEŞTİREL PSİKOLOJİ
Tanımlarla Politikleşen Psikoloji: Öznellik ve Politiğin Psikolojikleştirilmesi
Barış Özgen Şensoy, Güneş Kayacı, Zeynep Gülüm, Baran Gürsel, İpek Demirok
69-74

Rölativizm mi, Eleştirel Realizm mi?: Sosyal İnşacılıkta Yöntemsel ve Politik Sonuçları Olan Epistemolojik Bir Tercih
Berk Efe Altınal
75-84

MESLEK YASASI
"Meslek Yasası" Ahirete İntikal Eder mi?
Kamuran Kızlak
85-91

ÖRGÜTLENME SORUNLARI
Eleştirel/Muhalif Bir Psikoloji Örgütüne İlişkin Tezler
Sertan Batur
92-98

Emek, Eleştirel Psikoloji ve Toplumsal Dayanışma Eksenleri Çerçevesinde Psikologların Özörgütü Olma Hedefinde TODAP-Der
Baran Gürsel
99-101

Esnek Çalışma Bağlamında Psikologlar, İşçi Hareketleri
ve Sendikal Kriz Bağlamında TODAP
Sırrı Emrah Üçer
102-111

Eleştirel Psikoloji Bülteni'nin bu sayısında ilk defa olarak makalelerin Türkçe, Kürtçe ve İngilizce özetlerine de yer veriliyor. Özetlerin Kürtçe'ye çevrilmesi konusunda bizden yardımlarını esirgemeyen sevgili Suat Baran'a sonsuz teşekkürler ediyoruz. Ayrıca Bülten'in hazırlanması sırasında sunduğu destek nedeniyle Zübeyit Gün'e de teşekkür ederiz.

Sayı Panoraması

EDİTÖRDEN
Ersin Aslıtürk

PSİKOLOJİNİN KÜRT SORUNU’YLA İMTİHANI
Melek Göregenli
Türkiye’de psikoloji, akademik ve uygulamalı alanlarda sadece Kürt sorunu değil sosyo-politik olgular konusunda genel olarak üzerine düşen mesleki ve vicdani sorumluluğu yerine getirememiştir. Bunun siyasal, akademik çeşitli nedenleri olmasına karşın içinde yaşadığımız günlerde bu nedenlerin çoğu geçerliliğini yitirmiştir ve alanımızın üreteceği bilgilere barışın sağlanması ve sürdürülmesi açısından her zamankinden büyük ihtiyaç vardır. Kürt sorunu, bölgesel, sınıfsal, kültürel, etnik, çok yönlü, çok boyutlu bir ayrımcılık sorunudur. Ayrımcılığın dezavantajlı bir grup haline getirdiği Kürtler, bireysel ve kolektif normatif yolları deneyerek eşit temsil ve yurttaşlık haklarını talep ettiler; iktidarlar tarafından yasal ve yasal olmayan yollarla engellendiler ve normatif olmayan kolektif hareketlere yöneldiler. Bulunduğumuz noktada, kolektif şiddet karşıtını doğurmakta ve genel olarak milliyetçilik ve muhafazakarlığı beslemektedir. Biz psikologlara öncelikle bu süreçte çözümleyici, yol gösterici bilgi üretmek ve bu bilgiyi tüm toplum kesimlerinin ulaşabilirliğine açmak düşüyor. Herkesi, psikoloji bilgisinin bize öğrettiği, şiddetin hiçbir sorunu çözmede etkili bir yöntem olamayacağı yönündeki evrensel doğru konusunda ikna etmeye çalışmamız gerekiyor. Bu süreçte yaşanan çok boyutlu travmatik süreçlerin sonuçlarını gidermek konusunda bilgi ve becerimizi harekete geçirmemiz ve yine tüm toplum kesimlerinin hizmetine sunmamız gerekiyor.

Îmtihana psîkolijiyê bi pirsgirêka kurdî re
Li Tirkiyeyê psîkolojî, di warên akademîk û pratîkê de ne bi tenê di pirsgirêka kurdî de; lê hem jî di meseleyên sosyo-polîtîk de bi giştî wezîfeya xwe pişekarî û wicdanî ne anî cîh. Her çiqas sedemên vê yên cûr be cûr ên siyasî û akademîk hebin jî, di rojên îroyîn ku em tê de dijîn de ev hemû sedem betal bûne û îro ji timî caran bêtir ji bo bidestxistina aşîtiyê û domandina wê, hewcedariya me bi zanîna ku beşa me ya navborî dê derxîne holê heye. Pirsgirêka kurdî, pirsgirêkeke cûdakirina ku herêmî, çînî, çandî, etnîk, pirralî ye. Ew kurdên wek komeke ku ji aliyê cudakirinê ketine rewşeke bêavantajî, bi ceribandina riyên normatîf yên kesayetî û kollektîf re xwestin mafên wekhevî û hemwelatiyê bi dest bixin. Lê ji hêla desthilatdaran bi riyên legal û îllegal hatin astengkirin û ji ber vê yekê jî berî xwe dane tevgerên kollektîf yên nenormatîf. Di vê merhelê de şîdeta kollektîf dijiya xwe derxist holê û ev jî bu sedema xortbûna neteweperestî û kevneperestî. Beriya her tiştî di vê pevajoyê de tiştên ku dikevin ser milên me ev in: hilberîna zanîna rênasî û ya din jî gihandina vê zanînê bi hesanî li qadên hemû civakê. Weku em ji zanista psîkolojiyê dizanin, divê em her kesî qayil bikin ku di çaresariya pirsgirêkan de şîdet metodeke ne bi bandor û guncan e. Lazim e ku di vê prosesê de ji bo ji holê rakirina encamên travmatîk yên vê pevajoyê, em zanîn û jêhatbûna xwe binên pêş û pêşkeşî xizmeta civakê bikin.

Psychology’s Examination with Kurdish Question
Psychology in Turkey has not taken the professional responsibility of human conscience, about not only Kurdish question but also other socio-political phenomena. Although there are various political and academic reasons for this, these explanations have lost their validity in our time. There is even a greater need than ever for the knowledge of our discipline in order to make peace in society and maintain dignity. Kurdish question is a regional, class-related, cultural, ethnic, multi-faceted and a multi-dimensional discrimination problem. Kurdish people who have become a disadvantaged ethnic group through discrimination have demanded citizenship and civil rights using normative personal and collective means. After having been prevented by the political power via legal and illegal means, they turned to illegal and non-normative collective movements. Today, collective violence breeds its opposite and feeds nationalism and militarism. As psychologists, our responsibility is to produce resolving and guiding knowledge and make this knowledge accessible for all segments of society. We should convince people based on what we learn from psychology as a universal truth that violence is not an effective method of solving any socio-political problem. In this process, we should mobilize our knowledge and skills to resolve the consequences of traumatic events, and put our perspective into the service of all segments of society.

PSİKOLOJİNİN BİLİMSELLİĞİ VE DEPOLİTİZASYON EGZERSİZLERİ: “TERÖR PSİKOLOJİSİ” NEYE YARAR?
Ersin Aslıtürk
Ana-akım psikolojiye egemen olan bilim retoriğinin iki önemli ayağı bulunmaktadır. Birincisi, psikolojinin bir bilim olduğu ve nesnel bilgiye ulaşmanın en kıymetli yolunun bilimsel yöntemlerden geçtiğidir. İkincisi, bilimsel düşüncenin politikadan bağımsız olması gerektiği ve bilimsel bilgiye siyaset karıştırılmasının bilimin tarafsızlığına ve nesnelliğine gölge düşüreceği yönündedir. Bu yazıda bu iki düşüncenin kaynakları ve tarih önündeki geçerlilikleri incelenmekte, psikolojinin bilimsel statüsü, psikolojik bilginin politik doğası ve bilim insanlarının bilimsel söylemininin zımni ideolojisi tartışılmaktadır. İlk bölüm, birlik (unification), karşılastırılamazlık (incommensurability) ve ilerleme (progress) mefhumları üzerinden psikolojik bilginin bazı problemlerine eğilmektedir. İkinci bölümde, psikolojik bilgi üretiminin tarih içersinde nasıl toplumsal-politik anlayışlardan etkilendiği ve aynı şekilde toplumsal-politik anlayışların devamı için nasıl kullanıldığı, siyahlar, kadınlar, escinsellik gibi toplumsal hususlar ve davranışçılık gibi psikolojik perspektifler üzerinden özetlenmiştir. Üçüncü ve son bölümde, psikolojinin bu tarihsel bağlamı Türkiye’deki güncel psikoloji pratiği ile örneklenmeye çalışılmıştır. Psikolojide bilim retoriğinin nasıl kullanıldığı, topluma nasıl sunulduğunu bağlamında incelemek ve araştırmacıların toplumsal olgulara bilimsel gözle bakmaya çalışırken nasıl kendi değer sistemlerinin etkisi altında kalabileceklerini örneklemek için “barış süreci” konu alınmış, bilimin siyasetle dansındaki kimi “milli” figürler tartışılmıştır. Bu bölümler boyunca işlenen psikolojik bilginin politik doğası, araştırmacılara düşünümsel (reflexive) yaklaşımın bir tercih ya da tarz değil, bir zorunluluk olduğunu göstermektedir.

Zanîstiya Psîkolojiyê û Egzersîzên Depolîtîzasyonê: “Psîkolojiya Terorê” Kêrî Çi Tê?
Li ser psîkolojiya serdest-rêbaz a desthilatdêr du şaxên girîng a zanista retorîkê hene. A yekem, zanîstîbûna psîkolojiyê ye û ji bo gihîştîna li zanîna objektîf rêya herî biqîmet di metodên zanistî re derbas dibe. A duyem jî diviyatiya azadbûna ramana zanistî ji polîtîkayê ye û tevlihevkirina siyasetê li nav zanina zanistî leke tîne serê bêalîtiyê û rasyoneltiya zanistê. Di vê nivîsê de çavkaniyan van her du raman û muteberiya van a li ber dîrokê tên lêkolîn û statûya psîkolojiyê ya zanistî, xwezaya polîtîk a zanîna psîkolojiyê û îdeolojiya veşartî ya îfadeya zanistî ya zanyaran tên niqaşkirin. Beşa pêşî, bi termên wekî yekîtî (unification) nehevberkî (incommensurability) û pêşveçûn (progress) re li ser çend pirsgirêkên psîkolojiyê disekîne. Di beşa duyem de, hilberîna zanînên psîkolojîk di nava dîrokê de çawa di bin bandora nêrinên sosyo-polîtîk de maye û bi heman rengî ji bo domandina nêrinên sosyo-polîtîk çawa hatiye bikaranîn, hem ji aliyê meseleyên civakî wekî reşik, jin û homoseksuelan, û hem jî ji aliyê perspektîfên psîkolojîk, wekî tevgertî, hatin kurte kirin. Di beşa sêyem û dawîn de jî ev pêwendiya dirokî ya psîkolojiyê bi pratîka psîkolojiya rojane a li Tirkiyeyê hat mînakdan. Ji ber ku di psîkolojiyê de retorîka zanistê çawa tê bikaranîn û ji civakê re çawa tê pêşkeşkirin bên lêkolîn û di meseleya ku lêkolîner dema hewl didin bi nêrîneke zanistî li diyardeyên civakî binêrin çawa di bin bandora sistema nirxên xwe de dikarin bîmînin de mînak bên dayîn, “pêvajoya aşîtî” wek mijar hat hilbijartin û di reqsa zanistê bi polîtikayê re de çend figurên “neteweyî” hatin niqaşkirin. Xwezaya polîtîk a zanîna psîkolojiyê ku di nav van beşan de hat xebitandin, nîşanê me dide ku nêrîna hizrî (reflexive) ji lêkolîneran re ne hilbijiratinek e û ne jî ûsûlek e, lê tenê pêwîstiyek e.

Scientific Status of Psychology and Exercises for Depolitization: What does “Psychology of Terror” serve for?
There are two components of rhetoric of science dominant in mainstream psychology. First is the belief that psychology is a science and the most precious way to reach the most objective knowledge goes through scientific methods. Second is the belief that scientific knowledge should be free from politics, and politization of psychological knowledge would shadow the impartiality and objectivity of psychological knowledge. In this article, the sources of these thoughts, their validity in the historical context of psychology, scientific status of psychology, political nature of psychological knowledge and implicit ideology in scientific discourse are analyzed. First, some problems of psychology regarding to its scientific status are analyzed using the concepts frequently referred in journal articles, such as unification, incommensurability and progress. Second, how psychological knowledge has been influenced by the historical-political understandings, and how it has been served for the continuity of these understandings are documented using the examples of social issues regarding to blacks, women and GLBT and the psychological perspectives such as behaviorism. In the third and the final section, the historical context of psychological discourse is exampled by the recent psychological practices. Focusing on the “peace process” in Kurdish question as an example, it is shown how rhetoric of science is used to protect status-quo in society and how researchers are influenced by their own value system when they scientifically analyze social issues. Hence “national” figures are discussed within the dance between science and politics. Considering the political nature of psychological discourse, it is argued that a reflexive approach among psychologists is an obligation, not a preference or an academic life style.

TAŞ ATAN ÇOCUKLAR VE KAHRAMAN PSİKOLOGLAR
Özge D. Yılmaz
Özellikle son yıllarda Kürt özgürlük hareketinin önemli bir dinamiği haline gelmeye başlayan çocuklardan binlercesi Terörle Mücadele Kanunu'nda 2006'da yapılan değişikliğin sonucu olarak cezaevlerine konularak ciddi insan hakları ihlallerine maruz bırakıldılar. Toplumun her düzeyinde çocuklarla ilgili yetkili kılınan bir meslek grubu olan psikologlar bu çocukların kapatılmalarına ve gördükleri zulme karşı sessiz kalırken, medyaya yansıyan bazı örneklerde psikologların çocuklara yönelik etik dışı ve hatta bizzat işkenceci tutumları açıkça görülmektedir. Bu yazıda bu olayların çözümlemesinin yanısıra konvansiyonel psikoloji anlayışının çocuk kavramsallaştırmasına ve bu kavramsal çerçevenin politik özneler haline gelmiş çocukları anlamak konusundaki yetersizliği incelenmektedir. Son bölümde ise ezilenlerden yana bir eleştirel psikoloji anlayışının çocuğa yönelik politik bir bakış geliştirmesine ilişkin olanaklar ve zorunluluklar tartışılmaktadır.

Zarokên Keviravêj Û Psîkologên Leheng
Di sala 2006’an de wekî encama çêkirina guherînek di Qanûna Têkoşîna Bi Terorê Re de bi xistina wan li girtîgehan re hezaran zarok yên ku nemaze di salên dawîn de bûn hêzeke taybet a Tevgera Azadiya Kurd duçarî binpêkirina mafên mirovan man. Psîkolog wek koma pîşeyekê bi têkîliya zarokên ji her asta civatê re rayedarkirî tê qebûlkirin, ji aliyekî li hemberî xistina van li girtîgehan û zilmên ku ew tê de dibînin bêdeng dimînin, ji aliyekî din jî di çend mînakên ku ketine li televizyonê em helwestên psîkologan yên dûrî etîk û hem jî bi xwe îşkencekarî dibînin. Di vê nivîse de ji bilî analîzkirina van bûyeran, di têgînîkirina zarok de nêrina psikolojiya konvensiyalê û di mijara fêmkirina zarokên ku bûn kirdeyên polîtîk de jî kêmasiya vê çarçoveya têgînî tên lêkolîn. Di beşa dawîn de bi feraseta psîkolojiya rexneyî ya ji aliyê bindestan ve di derbarê geşekirina nêrîneke nû ji bo zarokan derfet û diviyatî tên niqaşkirin.

Children Throwing Stone at Police and Hero Psychologists
Thousands of children who have become an important dynamic of Kurdish freedom movement were imprisoned due to a change in the Legislation Against Terrorism and have witnessed serious human rights violations. Psychologists who have been authorized to intervene on a number of issues about children were silent against the imprisonment and the tyrannical acts against these children. Unethical and torturous attitudes of some psychologists were also visible in the incidences appeared in media. In this article, conceptualizations of children in traditional psychology and its inadequacies in understanding politicized subjectivities of children were analyzed. In the final section of the article, opportunities and necessities to develop a political understanding of childhood in a critical psychology for oppressed people were discussed.

NAPALM DÜŞTÜĞÜ YERİ YAKAR: PSİKOLOJİ KİMİN YANINDA?
Serdar M. Değirmencioğlu
Ana akım psikolojinin baş temsilcisi olarak görülen ve dünyadaki en güçlü psikoloji meslek örgütü olan Amerikan Psikologlar Birliği (APB), 11 Eylül 2001 ardından ABD yönetiminin başlattığı saldırgan politikalar ile uyumlu bir politika izlemiştir. İşkenceli sorgulamalarda psikologların bulunmasının APB tarafından etik olduğunun savunulması ve bunun yol açtığı tartışmalar, ABD’de ana akım psikolojinin bilimden, mesleki etikten veya sosyal adaletten çok, çıkar ilişkileri ile uyum göstermeye yatkın olduğunu göstermiştir. Irak’ın işgali sürecinde ana akım psikolojinin sessiz kalması da bu şekilde anlaşılmalıdır. APB bu süreçte savaşa ve işgale karşı çıkmamış; Iraklı askerler ve özellikle savaşın siviller üzerindeki bilinen etkileri üzerine bir açıklama bile yapmamıştır. APB üyesi çok sayıda psikoloğun orduda yer aldığı ve Irak’ı işgal eden ordunun içerisinde psikologların da bulunduğu göz önünde tutulduğunda, bu tutum şaşırtıcı değildir. Irak’ın işgali sonrasında APB yayınlarında yayımlanan yazılar ve kullanılan söylem incelendiğinde, APB’nin orduyu toplumun hizmetinde bir kurum olarak gösterdiği ve psikologların “hizmet edenlere hizmet etmesi” söylemini kullandığı görülmektedir. APB yayınları, APB’nin işgalden beslenmeye çalıştığını göstermektedir. APB ile ABD Ordusu arasındaki ilişki oldukça güçlüdür. ABD Ordusu APB üzerinde şaşırtıcı düzeyde güçlü bir etkiye sahiptir. Bu bağlamda, ana akım psikolojinin ABD Ordusu’nun Irak’a girişi sırasında napalm benzeri yangın bombalarını kullanmasına tümüyle sessiz kalması şaşırtıcı değildir. Napalm konusundaki sessizlik, gerek ana akım psikolojide gerekse eleştirel akımlarda yeni değildir. Oysa, napalm bombasının ABD Ordusu tarafından kullanılmasının bir nedeni bombanın yarattığı psikolojik etkidir. Psikolojinin yarım yüzyılı aşan bir süredir kullanılmakta olan napalm hakkındaki suskunluğu, eleştirel yaklaşımların ana akım psikolojinin karanlık ilişkilerini açığa çıkarmasının önemine işaret etmektedir.

Napalm Cîhê ku Dikeve Dişewitîne: Psîkolojî Li Aliyê Kê Ye?
Komeleya Psîkologan a Amerîkayê (KPA) ku yek ji organîzasyonên herî bihêz ên cihanê ye û wek nûnera psîkolojiya serdest-rêbaz tê qebûlkirin, li pey 11 Îlona 2001ê polîtîkayên wekî yên hikumeta Amerîkayê ên êrîşkar meşandin. Di vepirsînên işkencekarî de amadebûna psîkologan ji aliyê KPA ve etîk tê dîtin û ji ber vê yekê jî niqaşên dora vê meseleyê nîşan didin ku li YDAyê (Yekîtiya Dewletên Amerîkayê) psîkolojiya serdest-rêbaz ji zanistê, etîka pîşeyiyê û dada civakiyê zêdetir bi têkîliyên menfeatî re ahengdar e. Di prosesa dagirkirina Iraqê de bêdeng mayîna psîkolojiya serdest-rêbazê jî divê bi vî awayî were fêmkirin. KPA di vê pêvajoyê de qet li dijî şer û dagiriyê derneketiye: Di derbarê leşkerên Iraqî û nemaze bandorên diyar ên li ser sîvîlan de jî qet daxuyanî nedan. Gava em dibînin ku gelek psîkolog ên ku namzeta KPAyî ne di artêşê de cîh girtine û li aliyê din jî di artêşa ku Iraqê dagir kiriye de jî psîkolog hene, ev helwest me evqas şaş nake. Piştî dagirkirina Iraqê dema em nivîsên ku di weşanên KPAyî de hatin weşandin û îfadeyên ku tên bikaranin vedikolin, dibînin ku KPA artêşê wek saziya xizmeta civatê şanî dide û îfadeya “xizmetkirina psîkologan ji kesên ku xizmet dikin re” bi kar tîne. Weşanên KPA şanî dide ku KPA hewl dide ji bo ku ji dagiriyê hêz werbigire. Têkîliya navbera KPA û artêşa YDAyê pirr xurt e. Artêşa YDAyê li ser KPAyê xwedî bandoreke mezin e. Di vê têkîliyê de, em ji ber bêdeng mayîna psîkolojiya serdest-rêbazê li hemberî bikaranina bombeyên wekî napalm dema artêşa YDAyê diket hundirê Iraqê mat nabin. Di meseleya napalmê de bêdengî, hem di psîkolojiya serdest-rêbazê de hem jî di rêbazên rexneyî de ne tiştekî nû ye. Lê belê yek serdema bikaranina bombeya napalmê ji aliyê artêşa YDAyê jî tesîra wê ya psîkolojîk e. Bêdengiya psîkolojiyê ya di derbarê napalmê de ku ew ji nivsedsal zêdetir tê bikaranin, girîngiya ku rêbazên rexneyî têkîliyên tarî yên psîkolojiya serdest-rêbazê derdixine holê şanî me dide.

Napalm Hurts Where It Falls: Whose Side is Psychology on?
American Psychological Association (APA), the strongest professional organization in the world and main proponent of mainstream psychology, adopted policies in line with the war-mongering policies the USA administration implemented following September 11, 2001. The APA position that involvement of psychologists in interrogations where torture was used is ethical and the debates that followed in professional circles have shown that mainstream psychology in the USA is prone to side with special interests rather than science, professional ethics or social justice. The fact that mainstream psychology remained silent as Iraq was invaded should be understood as an indication of this tendency. APA did not oppose the war and the invasion of Iraq, and did not issue a single statement regarding the effects of war on Iraqi soldiers and particularly civilian populations. This attitude is not surprising given the fact that many APA members are part of the US Armed Forces and some were part of the invading forces. Articles published in APA’s Monitor on Psychology and the discourse employed therein indicate that APA framed the military as an institution in the “service of the public” and used a discourse regarding “psychologists serving those who serve”. APA publications clearly demonstrate that APA tried to benefit from the invasion. The relationship between APA and the US Armed Forces is quite strong and the latter has a surprisingly strong influence on the former. In this context, it is not surprising that mainstream psychology was completely silent regarding the use of napalm bombs as the US Armed Forces entered Iraq. The silence regarding the use of napalm, however, is not new. Mainstream psychology and even its critics have remained silent regarding napalm despite the fact that one reason why napalm has been preferred by the US Armed Forces is its psychological effect. Psychology’s silence regarding a weapon that has been used for more than half a century attests to the importance of critical approaches in revealing the dark side of psychology and the power relationships it contains.

PORTO RİKO’DA PSİKOLOJİ ETİĞİNİ SÖMÜRGECİLİKTEN ARINDIRMAK
Carlos Rivera

TANIMLARLA POLİTİKLEŞEN PSİKOLOJİ: ÖZNELLİK VE POLİTİĞİN PSİKOLOJİKLEŞTİRİLMESİ
Barış Özgen Şensoy, Güneş Kayacı, Zeynep Gülüm, Baran Gürsel, İpek Demirok
Psikoloji, bilgisini oluştururken insana dair birtakım varsayımlara dayanır. Bu varsayımlar, çoğunlukla evrensel ve tarihten bağımsızmışçasına sunulsa da, tarihsel ve sosyal koşulların ürünü olarak ortaya çıkar ve toplumun şekillendirilmesinde kavramsal araçlar olarak dolaşıma girer. Bu kavramlar sıklıkla güç ve sömürü ilişkilerinin devam ettirilmesinde kullanılmakla beraber, bu ilişkilerden mağdur olanların lehine olacak bir düşünce için seferber edilmeye çalışılmış ve çeşitli şekillerde politik bağlamlarla ilişkilendirilmiştir. Psikolojik bir kavram olarak düşünülen ve çalışılan empati bu çerçevede incelenerek, değişik politik bağlamlarda kazandığı anlamlar soruşturulacak ve psikolojinin eşitlikçi bir mücadele için bilgi üretme imkanları araştırılacaktır.

Psîkolojiya Ku Bi Pênasan Polîtîze Dibe: Subjektîfî Û Psîkolojîkirina Polîtîkayê
Psîkolojî dema zanînên xwe çêdike, xwe li hin hîpotezan derbarê mirovan radigire. Ev hîpotez, bi piranî wekî gerdûnî û ji dîrokê azad dan pêşkêşkirin jî, wek berhema mercên dîrokî û civakî tên holê û di şêwandina civatê de wekî amrazên têgînî dikevin pêş. Ew têgîn pirrî caran her çiqas di domandina têkîliyên hêzdarî û kolonyalîst de tên bikaranîn jî, ji bo pêkhatina fikrekê ku dê leha kesên ji van têkîliyan mexdûr bûn bibe hatin holê jî û bi awayên cihêreng bi pêwendiyên polîtîk re têkilî hat pê kirin. Empatî di vê çarçoveyê de wekî têgîniyeke psîkolojîk tê fikîrîn û li ser tê xebitîn were niqaşkirin. Wateyên xwe yên ku di nav pêwendiyên cihêreng yên polîtîkayê de qezenc kirine bên pirsîn û bo têkoşîneke wekhevîxwaz derfetên hilberandina zanînê bên vekolîn.

Psychology Politicized with Definitions: Subjectivity and Psychologization of the Political
In construction of its knowledge, psychology relies on a certain set of assumptions about humans. These assumptions are usually offered as if they are universal and independent from their historical context, although they are the products of historical and social conditions and they are circulated as conceptual instruments for societal regulation. These conceptualizations are frequently used to protect the hegemonic relations of power and exploitation. In this article, we have focused on these concepts in their context for the oppressed people of these relations. As a psychological concept, for example, empathy is analyzed in this framework, its meanings in different contexts are questioned and opportunities in struggle for an egalitarian society within the discipline of psychology are researched.

RÖLATİVİZM Mİ, ELEŞTİREL REALİZM Mİ?: SOSYAL İNŞACILIKTA YÖNTEMSEL VE POLİTİK SONUÇLARI OLAN EPİSTEMOLOJİK BİR TERCİH
Berk Efe Altınal
Sosyal İnşacı psikoloji içerisindeki önemli bir ayrışma Rölativizm ile Eleştirel Realizm yaklaşımları arasındaki ayrışmadır. İki yaklaşım arasındaki ayrım, ‘dip çizgi’nin yani sözün inşasından önce var olan bir gerçekliğinin olup olmadığına dair farklı görüşleridir. Eleştirel realizm, dilin sosyal gerçekliğimizi inşa ettiğini kabul eder; ancak bu inşalar maddi koşulların kısıtlamaları ve olasılıkları dâhilinde olabilir. Rölativistler ise bu görüşe karşı çıkarlar, bu gerçekliklerin de dilde yaratılan kategoriler ve hepsinin dilin kategorik sistemlerinin ürünü olduğunu söylerler. Bu yazıda bu ayrışmanın taraflarından birini ön plana çıkarıp savunmak yerine iki yaklaşımı epistemolojik duruşları ve bu duruşun getirdiği politik, ahlaki ve yöntemsel sonuçları açısından inceledim. Ardından her bir yaklaşımı temsil eden kuramcıların kendi analizlerinde ne gibi yöntemler kullandıklarına değindim.

Rolatîvîzm an Realîzma Rexneyî?: Tercîheke Epîstemolojîk a ku di “Konstraktîvîzma Civakî” de Xwedî Encamên Polîtîk û Metodîk e
Di nava psîkolojiya sosyo-konstraktîvîzmê de cudatiyeke girîng di navbera nêrinên Rolatîvîzm û Realîzma Rexneyî de heye. Ev cudatî di derbarê “xêza kûr”, ango beriya avakirina gotinê rastînek hebû an tûnebû de dîtinên cihêreng e. Realîzma rexneyî qebul dike ku rastîna civakî zimên ava kiriye, lêbelê dibe ku ev avakirin di nava zêfanî û kêmasiyên mercên madî de bibin. Rolatîvîst jî li dijî vê nêrinê dibin û dibêjin ku ev rastîn jî kategoriyên ku nav zimên tên afirandin in û ev bi tevahî jî berhema sistemên kategorîk ên zimên in. Di vê nivîsê de li şûna ku ji wan nêrinan bi tenê yekê wan derxînim pêş û vê biparêzim de, min her du nêrin li gorî helwestên van yên epîstîmolojîk û encamên polîtîk, etîk û metodîk ên ku bi rêya van helwestan hatin holê vekoland. Dûre jî ez li ser teorîsyenên ku temsîlî van her nêrinê dikin di analîzên xwe de metodên çawa bi kar anîne sekinîm.

Relativism or Critical Realism?
An important debate in Social Constructionist psychology is the debate between the Relativists and the Critical Realists. Whether or not there is a reality which is not constructed through language is one of the central points of this debate. The argument for critical realism accepts that our social reality is constructed by language; but that construction would only happen under the certain limitations of the material conditions and certain possibilities. However, relativists disagree with this argument and they counter that the social realities are constructed by the categories in language. In this article, I have not defended or promoted one of the approaches, but instead I have tried to focus on the epistemological positions and the political, ethical and methodological implications of these positions. The arguments of leading researchers in this debate and their analytical methods are reviewed.

“MESLEK YASASI” AHİRETE İNTİKAL EDER Mİ?
Kamuran Kızlak
Psikoloji mesleği/Psikologlar’a dair bir yasal düzenleme çabası Türk Psikologlar Derneği için uzun bir hikayedir. Bununla birlikte, şu ana kadar tatmin edici bir sonucun ortaya çıktığını söylemek oldukça zor görünmektedir. Bunun için çeşitli nedenler bulunabilir veya ifade edilebilir. Aslında, gerekli faaliyetleri yürüten kişler tarafından bu nedenler zaten ifade edildi. Bildiğim kadarıyla, belkide tüm psikologlar söz konusu yasal düzenlemenin yasa koyucular tarafında “bilinmeyen bir geleceğe” ertenlenmesinin (defalarca) nedenleri hakkındaki açıklamaları zaten duymuşlardır veya aşinadırlar. Yani, açıklanan nedenleri burada tekrar anmaya gerek olmadığına inanıyorum. Benim düşünceme gore, Psikologların bu gerekli yasal düzenlemeye sahip olma hakklarının yasa koyucular tarafından gözardı edilmesinin nedenleri sözedilen nedenlerin ötesine gitmektedir. Bu yazıda, yasa koyucuların gözardı etmek-ertelemek için öne sürdükleri düşüncelerin Psikoloji camiasının ülkede yaşanan sorunlar/acı veren değişimlere-yaşantılara karşı sergiledikleri “steril tutumlar” ve bilimsel pratikleri olduğu ileri sürülmektedir.

“Qanûna Pîşeyê” Derbasî li Axiretî Dibe?
Ji bo Komeleya Psîkologên Tirk (Türk Psikologlar Derneği) hewldana çêkirina qanûnek di derbarê Pîşeya Psîkolojî/Psîkologan de çîrokeke dûr û direj e. Ligel vê, heya niha encameke baş û têr tije derketiye holê bê gotin jî rastî pirr zor e. Ji bo vê dibe ku gelek serdem bên peydakirin an jî bên îfadekirin. Ya rastî jî ew serdem ji hêla kesên ku xebatên hewceyî meşandin ve jixwe hatin îfadekirin. Weke ez dizanim, belkî hemû psîkologan di derbarê serdemên taloqkirina çêkirina vê qanûnê heya “pêşerejoke nediyar” de daxuyanî bihîstin an jî haya wan ji van a heye. Ji ber vê yekê hewce nake em wan serdeman ku hatine ravekirin, careke din jî li vir binên zimên. Li gorî fikra min, serdemên paşçavkirina xwedîbûna mafên psîkologan bo çêkirina vê qanûnê durî ji serdemên ku danin li ber çavên me ne. Di vê nivîsê de tê pêşniyazkirin ku ramanên ji aliyê qanûnçêkeran bo taloqkirin-paşçavkirinê hatin derpêşkirin “helwestên sterîl” û pratîkên zanîstî ne. Ew jî ji pirsgirêkên welêt/guherîn û jiyanên biêş re ji hêla civata Psîkologan tên nîşandan.

Shall "Professional Legislation” Pass to the Hereafter?
Struggling for a professional legislation for Psychologists is a long lasting story for Turkish Psychological Association. However, it seems very difficult to say that a satisfactory progress has achieved. Several reasons can be stated for this failure. In fact, several explanations have already been provided by the people who have carried out the necessary business for legislation. As far as I know, almost all Psychologists have already heard about explanations or are familiar with the stated reasons for suspending the so-called the legislation to the “unknown future” by the legislators (several times). I believe there is no need to mention the expressed reasons here once more. In my opinion, the reasons for disregarding the rights of Psychologists to have the necessary legislation go beyond the stated explanations. In this text, it is claimed that the most of the disregarding ideas expressed by legislators are closely associated with Psychological Society’s “sterile attitudes” and scientific practices towards the current social problems and painful changes happening in the country.

ELEŞTİREL/MUHALİF BİR PSİKOLOJİ ÖRGÜTÜNE İLİŞKİN TEZLER
Sertan Batur

EMEK, ELEŞTİREL PSİKOLOJİ VE TOPLUMSAL DAYANIŞMA EKSENLERİ ÇERÇEVESİNDE PSİKOLOGLARIN ÖZÖRGÜTÜ OLMA HEDEFİNDE TODAP-DER
Baran Gürsel

ESNEK ÇALIŞMA BAĞLAMINDA PSİKOLOGLAR, İŞÇİ HAREKETLERİ VE SENDİKAL KRİZ BAĞLAMINDA TODAP
Sırrı Emrah Üçer